Cần “siết chặt” công tác đấu thầu xây dựng

Bài học “nhãn tiền”

Thời gian qua, dư luận dân chúng tại huyên Đông Hòa và TP.Tuy Hòa (Phú Yên) xôn xao về vụ sập trần nhà Hội trường UBND huyện Đông Hòa (công trình giá trị gần 5 tỉ đồng) xảy ra khi công trình này đang đổ mái trần hội trường làm 1 người chết và 3 công nhân khác bị thương. Sự cố xảy ra quá bất ngờ làm hoang mang dư luận và rất nhiều câu hỏi đặt ra về cách chọn nhà thầu của chủ đầu tư, phải chăng nhà thầu yếu kém, không đủ kinh nghiệm, năng lực là nguyên gây ra cái chết thương tâm của nạn nhân xấu số mà còn làm lãng phí thiệt hại tiền của Nhà nước. Được biết, ngay sau khi xảy ra sự cố đích thân ông Lê Văn Trúc – Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đã có mặt tại hiện trường chỉ đạo khắc phục sự cố đưa các nạn nhân đi cấp cứu.

Ông Lê Văn Trúc PCT UBND tỉnh Phú Yên (đứng giữa) có mặt kịp thời chỉ đạo các lực lượng cứu hộ khắc phục sự cố sập trần hội trường UBND huyện Đông Hòa khi đang đổ bê tông

Cũng tại TP. Tuy Hòa, công trình Trung tâm truyền hình Việt Nam khu vực miền Trung tại Phú Yên được ưu ái xây dựng ngay vị trí đắc địa ngã tư mặt đại lộ Hùng Vương TP.Tuy Hòa; ngay từ khi công bố đơn vị trúng thầu là Cty TNHH xây dựng Khánh Thiện thì nhiều cơ quan báo chí đã không tốn không ít giấy mực cảnh việc chấm thầu không minh bạch, chọn nhà thầu không đủ năng lực... và báo chí tiên đoán về việc chậm tiến độ, chất lượng công trình. Ngay tại thời điểm khởi công, PV Báo Xây dựng đã có mặt tại hiện trường và sau hơn 3 năm, khi quay lai thì được “chiêm ngưỡng” một tòa nhà cao tầng dở dang…công trường không có lấy một bóng người. Công trình tốn kém không biết bao tiền của nhà nước đang nằm phơi nắng dầm mưa “trơ gan” với thời gian làm xấu đi bộ mặt đô thị Tuy Hòa khi mà nhà thầu đã “bỏ của” chạy lấy người.

Thực trạng đấu thầu hình thức tại một số gói thầu trong thời gian vừa qua đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về hiệu quả đầu tư, chất lượng công trình sau đấu thầu… Những minh chứng trên tại Phú Yên cho thấy trong hoạt động xây dựng vấn đề chọn nhà thầu là hết sức quan trọng, quyết định đến tiến độ và chất lượng công trình. Việc sập trần ở Hội trường UBND huyện Đông Hòa, rồi công trình khác còn dang dở như Bệnh viện đa khoa Phú Lâm, Trung tâm truyền hình Việt Nam khu vực miền Trung tại Phú Yên không chỉ gây tốn kém tiền của Nhà nước mà chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm khi xây dựng tiêu chí lựa chọn nhà thầu yếu năng lực. Thiết nghĩ, cần quy rõ trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc xét chọn nhà thầu và xem xét lại hồ sơ chọn thầu theo đúng quy định của Luật Đấu thầu và chọn thầu có đúng luật hay không?

Công trình Trung tâm truyền hình Việt Nam khu vực miền Trung tại Phú Yên xây dựng đã gần 5 năm nay nhưng vẫn dở dang vì nhà thầu thiếu tài chính.

Lo ngại về sự “mập mờ” của chủ đầu tư

Mới đây, Báo Xây dựng nhận được đơn kiến nghị của liên danh nhà thầu tại tỉnh Phú Yên phản ánh về chủ đầu tư thiếu minh bạch trong quá trình sơ tuyển và đấu thầu gói thầu số 02XL thuộc dự án Trụ sở làm việc các cơ quan Đảng tỉnh Phú Yên do Ban QLDA các công trình trọng điểm tỉnh Phú Yên làm chủ đầu tư. Qua điều tra tìm hiểu được biết chủ đầu tư đã tiến hành các thủ tục mời sơ tuyển và đóng sơ tuyển lần 1 lúc 9 giờ 00 ngày 19/11/2013, kết quả sơ tuyển lần 1 có 04 nhà thầu không vượt qua vòng sơ tuyển; 02 nhà thầu vượt qua vòng sơ tuyển đó là: Liên danh Công ty Cổ phần xây dựng Hiệp Hòa - Công ty TNHH xây dựng Trường An; Công ty Cổ phần xây dựng số 1 (Vinaconex 1).

Vì lý do có ít nhà thầu vượt qua vòng sở tuyển lần 1, để tăng tính cạnh tranh trong đấu thầu, Ban QLDA các công trình trọng điểm tỉnh Phú Yên đã mời sơ tuyển lần 2, thời gian đóng sơ tuyển lần 2 vào 9 giờ 00 ngày 16/4/2014. Điều đáng lưu ý là trong số các nhà thầu vượt qua vòng sơ tuyển lần 2, có 02 nhà thầu đã "trượt" ở vòng sơ tuyển lần 1 là: Liên danh Công ty Cổ phần Sông Hồng - Công ty Cổ phần tập đoàn quốc tế Đông Á; Doanh nghiệp tư nhân Nam Ngân. Trao đổi với các phóng viên ông Đào Ninh, Trưởng Ban QLDA các công trình trọng điểm tỉnh Phú Yên thì trong cả 2 lần sơ tuyển, ban quản lý dự án áp dụng chung một hồ sơ mời sơ tuyển.

Cũng theo đơn kiến nghị trong hồ sơ mời sơ tuyển gói thầu này, chủ đầu tư đã đưa ra một số tiêu chí "quá cao" hoặc "qua thấp" chưa phù hợp với quy định hiện hành như: Số năm hoạt động trong lĩnh vực thi công chuyên ngành xây dựng dân dụng đối với nhà thầu độc lập và tất cả các thành viên của nhà thầu liên danh lớn hơn hoặc bằng 7 năm; cho phép sử dụng thầu phụ, nhưng trong hồ sơ mời sơ tuyển không có biểu mẫu kê khai phạm vi công việc sử dụng thầu phụ; thành viên đứng đầu liên danh phải bảo đảm doanh thu lớn hơn hoặc bằng 56 tỷ đồng/ năm. Theo kiến nghị của nhà thầu số liệu tính toán trên thì doanh thu trung bình hàng năm của các thành viên liên danh tối thiểu là hơn 81 tỷ đồng /năm. Như vậy thành viên đứng đầu liên danh phải đảm bảo doanh thu tối thiểu bằng hoặc lớn hơn 57 tỷ đồng/ năm. Đối chiếu với yêu cầu trong hồ sơ mời thầu này thấp hơn quy định 1 tỷ đồng. Điều này tạo điều kiện cho những nhà thầu không đạt yêu cầu theo quy định có “cơ hội” lọt vào vòng sơ tuyển.

Mặt khác, trong quá trình sơ tuyển lần 1, Ban QLDA các công trình trọng điểm tỉnh Phú Yên đã không thông báo kết quả sơ tuyển cho các nhà thầu mà tiến hành việc thông báo mời sơ tuyển lần 2. Khi tiếp nhận thông tin mời sơ tuyển lần 2, một số nhà thầu đã dự sơ tuyển lần 1 tiếp tục đến nhân hồ sơ mời sơ tuyển lần 2 thì được chủ đầu tư thông báo đã vượt qua vòng sơ tuyển lần1. Tại mục 20 - Thông báo kết quả sơ tuyển, phần E của Thông tư 03/2010/TT-BKH&ĐT ngày 27/1/2010 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và trong hồ sơ mời thầu quy định: “ Ngay sau khi có quyết định phê duyệt kết quả sơ tuyển, bên mời thầu gửi văn bản thông báo kết quả sơ tuyển tới các nhà thầu tham dự sơ tuyển (bao gồm cả nhà thầu trúng tuyển sơ tuyển và nhà thầu không trúng sơ tuyển). Các nhà thầu đạt yêu cầu sơ tuyển được mời tham gia đấu thầu”. Như vậy, Ban QLDA các công trình trọng điểm tỉnh Phú Yên đã vi phạm quy định này.

Chính vì cách làm mập mờ, thiếu rõ ràng của Ban QLDA các công trình trọng điểm tỉnh Phú Yên đã làm các nhà thầu nghi ngờ về sự công bằng, tính minh bạch và sự công tâm của các cán bộ ban quản lý dự án trong quá trình tổ chức mời sơ tuyển, đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công gói thầu trên. Với những nội dung mà HSMT đã đưa sai về tiêu chí, thiết nghĩ để thể hiện sự công bằng, minh bạch trong việc tổ chức đấu thầu, chủ đầu tư cần gặp gỡ đối thoại trực tiếp với nhà thầu để tránh đơn thư khiếu kiện. Nhà thầu sẽ “tâm phục, khẩu phục” khi sự việc được sáng tỏ, làm rõ. /.

Bài và ảnh: Hà Lan