Trong khoảng thời gian ngắn, quy hoạch xây dựng nông thôn mới tại hơn 10.000 xã trên toàn quốc đã được hoàn thành với tỷ lệ đạt tới 93%. Vượt qua áp lực công việc để hoàn thành một khối lượng đồ án “khổng lồ” như vậy là những nỗ lực lớn của các địa phương cũng như sự tham gia phối hợp, chỉ đạo của các bộ ngành liên quan.
Thứ trưởng Phan Thị Mỹ Linh. (Ảnh: Thu Hằng/Vietnam+)
Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phan
Thị Mỹ Linh - Ủy viên thường trực Ban chỉ đạo Trung ương Chương trình
Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới xung quanh vấn đề này.
- Với một lượng đồ án “khổng lồ” và liên quan đến nhiều lĩnh
vực, nhiều ngành khác nhau, công tác lập quy hoạch xây dựng nông thôn
mới phải đối mặt với những áp lực gì và làm thế nào để vừa đảm cả tiến
độ lẫn chất lượng, thưa Thứ trưởng?
- Thứ trưởng Phan Thị Mỹ Linh: Quy hoạch đánh giá là
một khâu rất quan trọng trong tiền đề để phát triển kinh tế xã hội của
từng địa phương. Chính vì vậy, quy hoạch là tiêu chí số 1 trong 19 tiêu
chí của xây dựng nông thôn mới.
Tại Quyết định 193, Thủ tướng đã yêu cầu các địa phương đảm bảo tiến độ
đến 2011 cơ bản hoàn thành công tác lập và rà soát quy hoạch trên địa
bàn toàn quốc. Như vậy, từ khi có quyết định là năm 2010 mà đến năm 2011
đã phải cơ bản hoàn thành công tác này thì cũng là áp lực lớn cho cả
các địa phương lẫn cơ quan quản lý nhà nước.
Cả nước có hơn 10.000 xã, trải theo dọc chiều dài của đất nước là hơn
2.300km với quy mô và đặc thù rất khác nhau thì đây thực sự là một khối
lượng công việc khổng lồ đòi hỏi phải thực hiện trong thời gian rất
ngắn. Xã miền núi tổ chức phân bố dân cư lại khác với vùng đồng bằng
sông, hay như khu vực Đồng bằng sông Cửu Long thì dân cư khác là khóm ấp
rất là xa sông nước... nên công tác lập quy hoạch cũng rất khó khăn.
Trong khi đó, công tác lập quy hoạch nông thôn chưa được người dân cũng
như chính quyền địa phương nhận thức đầy đủ và quan tâm như công tác lập
quy hoạch đô thị.
Bên cạnh đó, lực lượng tư vấn lại “mỏng,” chỉ có 16 viện và khoảng 20
trung tâm tư vấn trong công ty tư vấn và khi soát lại thì chỉ có 20%
tham gia vào công tác lập quy hoạch xây dựng nông thôn. Bởi vậy, áp lực
càng gia tăng. Bản thân các địa phương cũng chưa thực sự sẵn sàng nhập
cuộc, nhiều nơi thiếu sự phối hợp giữa tư vấn với chính quyền xã. Một số
địa phương cho rằng quy hoạch là vai trò, trách nhiệm của tư vấn trong
khi mục tiêu và yêu cầu của công tác lập quy hoạch nông thôn mới lại
phải rất cụ thể, đảm bảo nhiều yếu tố như tổ chức không gian, quy hoạch
sản xuất, quy hoạch sử dụng đất... Trên thực tế, năng lực của tư vấn từ
trước đến nay cũng chưa làm nội dung lồng ghép “3 trong 1” mà lại trong
thời gian ngắn như vậy.
Để vượt qua thử thách này, Ban chỉ đạo Trung ương Chương trình Mục tiêu
Quốc gia xây dựng nông thôn mới đã thành lập các Ban chỉ đạo tại các
địa phương rồi đưa vào công tác tuyên truyền để hệ thống chính trị vào
cuộc rồi. Đặc biệt, Chính phủ đã có ngay một chương trình nâng cao trình
độ năng lực cho cán bộ xã và trong 2 năm đào tạo được gần 2.000 học
viên nhằm đối đáp ứng yêu cầu quản lý và triển khai quản lý thực hiện
sau quy hoạch.
Bộ Xây dựng đã chủ trì phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ
Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn kịp thời đưa ra Thông tư liên tịch
thẩm định xây dựng nông thôn mới cũng những giải pháp thống nhất lập quy
trình thẩm định thống nhất các tiêu chuẩn “3 trong 1." Bởi vậy, áp lực
lớn trong công việc cũng đã được vượt qua và khi tổng kết Nghị quyết
Trung ương 7 thì đã có 93% số xã hoàn thành quy hoạch nông thôn mới.
- Quá trình xây dựng nông thôn mới, mỗi địa phương đều có đặc
thù riêng. Do đó, nếu cứ áp theo “chuẩn chung” thì e là khó đạt. Vậy
trong công tác quy hoạch nông thôn mới đã có giải pháp nào để vẫn giữ
được bản sắc riêng của từng vùng miền, thưa Thứ trưởng?
- Thứ trưởng Phan Thị Mỹ Linh: Đặc thù Việt Nam với 54
dân tộc sinh sống trải dọc theo chiều dài đất nước nên yếu tố vùng miền
với quy hoạch xây dựng nông thôn mới và với quy hoạch đô thị được quan
tâm đặc biệt, nhất là để giữ gìn bản sắc riêng của từng dân tộc. Tuy
nhiên, cần phải có thời gian để đưa vào nhận thức của người dân thay cho
việc phát triển tự phát tồn tại từ rất lâu rồi. Phát triển truyền thống
đối với khu vực đô thị đã có nghiên cứu, còn khu vực nông thôn mới hoàn
toàn chỉ là phủ kín quy hoạch chứ thực sự chưa đầu tư nhiều đến các yếu
tố vùng miền để đảm bảo những nét cổ truyền thống của nông dân Việt
Nam. Nhưng trong quá trình triển khai Nghị quyết 193 của Chính phủ thì
yếu tố này đã được chú trọng, cần làm ngay.
Bộ Xây dựng đã lập đề án thí điểm để nghiên cứu các mô hình nông thôn
mới theo 6 vùng miền, trong đó chia ra những đặc trưng truyền thống,
khác biệt để từ đó chọn ra 26 đồ án thí điểm. Các đồ án này đưa ra giải
pháp nghiên cứu nét đặc trưng về mô hình sản xuất, khu dân cư, tổ chức
sản xuất và hướng dẫn trong giải pháp quy hoạch nhằm đảm bảo nét truyền
thống của nông dân. Sau đó, những đồ án mẫu được hoàn thành và có những
sổ tay hướng dẫn rất hữu ích. Vì mỗi vùng có đặc thù rất riêng về mô
hình sản xuất cũng như phong tục tập quán nên đề án này cố gắng đưa ra
những hướng dẫn không phải là toàn diện nhưng rất cơ bản để các địa
phương thực hiện tốt tính phát triển bền vững của từng vùng miền mà vẫn
đảm bảo tính truyền thống cũng như bản sắc nông thôn riêng.
- Một trong những khó khăn trong xây dựng nông thôn mới là bất
cập khi bố trí kinh phí cho công tác quy hoạch tại các địa phương chưa
phù hợp với đòi hỏi thực tế của từng địa bàn. Thứ trưởng nhận định như
thế nào về vấn đề này và có đề xuất giải pháp gì để khắc phục?
- Thứ trưởng Phan Thị Mỹ Linh: Trong kiến nghị của các
địa phương từ nhiều năm đều có đề cập đến khó khăn này. Trước kia,
Chính phủ đưa kinh phí quy hoạch nằm trong vốn xây dựng đầu tư quy hoạch
cơ bản nhưng từ năm 2008 đã có quy định mới đưa vốn quy hoạch vào nguồn
vốn nghiên cứu sự nghiệp kinh tế. Bởi vậy, các địa phương sẽ rất linh
hoạt, dễ điều chỉnh vốn quy hoạch nói chung và quy hoạch nông thôn nói
riêng.
Tuy nhiên, từ thực tế quy hoạch nông thôn mới cho thấy công tác bố trí
cho các địa phương chưa hợp lý nhất là những nơi còn khó khăn về ngân
sách về nguồn lực thu. Chương trình mục tiêu quốc gia đã quy định rõ hỗ
trợ từ nguồn ngân sách nhà nước cho các xã trung bình là 150 triệu
đồng/xã. Kinh phí này không phải là thấp nhưng do công tác xây dựng nông
thôn mới rất khác nhau về quy mô và đặc thù, có những xã với 150 triệu
để quy hoạch là hợp lý nhưng với xã có địa bàn trải dài và diện tích
rộng nguồn tiền này khá éo hẹp.
Tuy nhiên, thời gian qua, các xã đều chủ động đánh giá để sự dụng hợp
lý nguồn hỗ trợ này. Tùy từng quy mô của xã thì bản thân các địa phương
đã có phương án cân đối cho phù hợp. Bởi vậy, tỷ lệ đạt quy hoạch cũng
đã nói lên sự hỗ trợ kinh phí đã đáp ứng phần nào chứ không phải là quá
khó khăn.
Mấu chốt trong công tác lập quy hoạch xây dựng nông thôn mới là phải
thường xuyên, lâu dài và phải liên tục rà soát. Bởi vậy, vừa qua Chính
phủ đã giao Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với Bộ Tài Chính, Bộ Kế hoạch
Đầu tư rà soát thông tư 26 để giúp các địa phương điều chỉnh mức hỗ trợ
từ ngân sách nhà nước cho quy hoạch xây dựng nông thôn mới.
- Xin Thứ trưởng cho biết trọng tâm của công tác quy hoạch xây dựng nông thôn mới trong năm 2014?
- Thứ trưởng Phan Thị Mỹ Linh: Vừa qua, Ban chỉ đạo
Chương trình đã có buổi tổng kết và đánh giá Nghị quyết Trung ương 7 về
công tác nông nghiệp nông dân nông thôn trong đó có công tác lập quy
hoạch. Kết quả là trong thời gian ngắn như vậy mà tới 93% số xã đã hoàn
thành lập quy hoạch chính là cố gắng đáng ghi nhận của các địa phương
cũng như sự tham gia phối hợp, chỉ đạo của các bộ ngành liên quan.
Tuy nhiên chất lượng quy hoạch cũng chưa hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu
đầu tư phát triển khu vực nông thôn vì trong thời gian qua các địa
phương mới chỉ tập trung đến quy hoạch xã thôi chứ chưa có quy hoạch
vùng. Chính vì vậy, sự kết nối giữa các xã chưa đảm bảo đồng bộ về hạ
tầng kỹ thuật nông thôn; sự kết nối với hạ tầng kỹ thuật giữa khu vực
nông thôn với đô thị và ổn định sản xuất chỉ dứng lại ở cấp huyện. Các
xã hầu như chưa thực sự làm tốt việc này mà mới chỉ tập trung phủ kín sự
kết nối vùng miền.
Do đó, kết nối về hạ tầng kỹ thuật vẫn phải tiếp tục rà soát. Một trong
những giải pháp được đề ra là rà soát và có hướng dẫn chỉ đạo các địa
phương tổ chức quy hoạch vùng huyện để làm sao có tính kết nối đồng bộ.
Cùng với đó, các tiêu chuẩn quy chuẩn đưa ra phải đảm bảo phát triển bền
vững và phát triển đồng bộ. Đáng chú ý, mặc dù quy hoạch đã có rồi
nhưng quy chế quản lý sau quy hoạch của nông thôn hiện vẫn chưa có.
Trong khi quy hoạch đô thị đã được triển khai rất khẩn trương, nhưng khu
vực nông thôn thì hầu như lại chưa có quy định và quy chế quản lý sau
quy hoạch. Đây cũng chính là trọng tâm công việc của năm 2014 bởi lập
quy hoạch đã khó nhưng triển khai thực hiện theo đúng quy hoạch càng khó
hơn.
Nhiệm vụ không thể thiếu được là đào tạo cán bộ, nâng cao bồi dưỡng
năng lực cán bộ quản lý cấp xã và phải thường xuyên thực hiện và rút
kinh nghiệm để nhân rộng mô hình; đảm bảo cho phát triển nông thôn bền
vững và có hiệu quả./.
Theo vietnamplus.vn